(Улахан дьоҥҥо Саҥа Дьыллааҕы остуоруйа)
Биирдэ, Саҥа Дьыл буолуон аҕай иннинэ, кыһыл Саһыл обургу мастар быыстарынан субуруҥнаан испит. Түүтэ-өҥө күлүмүрдээн ырааһа сүр, сиэдэрэй баҕайы, ыйдаҥаҕа түүтүн кылааннарын төбөлөрүттэн уоттар саҕыллар курдуктар. Буолумуна, хара тыа, хаардаах сыһыылар чөл олохтоох кыыллара итиччэ кэрэ буолбата кэлиэ дуо. Арай ол иһэн түҥ-таҥ, туора-маары үктэнэн байааттаҥнаан хаамар, куттанарын отой умнубут Куобаҕы көрсө түһэр. Онтуката өссө ойууру биир гына «Шумел камыш, деревья гнулись» диэн ньааҕынас куолаһынан ырыалаах.
– Ээй, Хосуой, бу хайа ыккардыгар амсайа оҕустуҥ? Саҥа Дьылга диэри өссө эрдэ буолбатах дуо?
Онуоха Куобах булдьуйбут куолаһынан:
– Ээ, сэ-сэгэттэйиэм, албын Саһыл да буо-буолларгын ал-алҕаһаама. Хам-хам-чааккаҕа мин кур-кур-курдуктар үрүүмкэлэрин көтөхпүттэрэ ыр-ыраатта…
– Баҕар буолуо, оттон онно эн туох сыһыаннааххыный?
Куобах өһүргэнэн, оннооҕор холуочуйбута ааһарга дылы гынар.
– Ол-ол хайдах?! Эбэтэр мин Куобах буолбатахпын дуу? Куобах мээнэ тылласпат. Мин… мин…
Саһыл ситэ истибэккэ эрэ субуруҥнуу турар.
Бырааһынньыктаан баран төннөн иһэн, ырааһыйа ортотугар ыллаан часкыйа-часкыйа билээскэлээн тэбэн, сототунан онньороҥнуу сылдьар Куобаҕы көрөн тохтуу биэрэр.
– Ээй, Хосуой, Саҥа Дьыл ааспыта ыраатта дии! Эн буоллаҕына бу дьүһүлэнэ сылдьаҕын.
– Мин… Мин… – кур холуочук Куобах түөһүн илин атахтарынан тоҥсунан тобугуратар. – Мин… мин… диэтэх кыыл хара тыа хаһаайынабын, тоҥ ойуур тойоно буоллаҕым! Эйигин да…
Саһыл бэркиһээн төбөтүн быһа илгистэр уонна куттас Куобах өссө ким-туох буоларын ситэ истибэккэ эрэ ойуурун диэки субуруҥнуу турар. Хороонугар киирэн сынньана түһэн баран, кутуйахтаан сии били түүҥҥү суолунан субуруҥнуур. Ол иһэн Куобаҕы ыраахтан көрөр. Анарааҥыта атаҕар уйуттубат буолбут, хааман наачаҥнаары гыннаҕына онно-манна анньыллар, окко-маска кэтиллэр.
– Сааппаккын даҕаны! Бу айылаах буолуоххар диэри итирэҕин! Улахан да, кыра да кыылларга куһаҕан холобуру көрдөрөргүн өйдүүгүн дуо, акаары! Ама, бу түүн үстэ бырааһынньыктаатым диэбэт инигин?
Онуоха Куобах үөрүүтүттэн өрүтэ ыстаҥалаары гыммыта, ханна баарый, атахтара уйумматтар, охто турар. Ол эрээри саҥалаах:
– Буот-буот, үсүһүн-үсү-һүүн, сыантыр диэки мин быраа… ээ, бырааттарым саҥа… саҥа… остуолга ол-олор-олордулар. Онтон тоҕо матыып… ээ… матыах-таах этибиний? Мин да тэп гыннардаҕым дии, куо-куо-бахтар доруобуйаларын тууһу… ээ, туһугар…
Чөл олохтоох кыһыл Саһыл итирик Куобаҕы сэмэлээбиттии көрөн турбахтаата, онтон тиэтэйэ-саарайа ойуурун устун субуруҥнуу турда.
Георгий ВАСИЛЬЕВ-Мандар, суруналыыс,
Россия суруйааччыта.
