Суол ыйдарбыппыт
Өрдөөххө, студенныы сылдьан, биир дэриэбинэҕэ практика барбыппыт. Биир оҕонньор сиэнэ уолунуун иһэллэрин көрсөммүт тиийиэхтээх күөлбүтүн ыйдарабыт.
Онуоха кырдьаҕаспыт:
– Дэриэбинэ уһугар баар мытыйыаҕа тиийиэххит, онтон бырычыаханы батан иһэҥҥит тырыспаатарга тиийиэххит. Салгыы хаҥас диэки сүүсчэ саһааны бардаххытына ол күөлгүт кэлиэҕэ. Өссө ол күөлгүт илин төбөтүгэр ньиэрбэлээх, – диэтэ.
Биһиги тугу да өйдөөбөтүбүт.
– Ити мытыйыа диэн тугу этэҕиний? – диэн ыйыппыппытыгар оҕонньорбут:
– Мытыйыа, ыстаанчыйа, – диэтэ.
«Мытыйыа», «бырычыаха», «тырыспаатар», «саһаан», «ыстаанчыйа», аны туран күөлбүт «ньиэрбэлээх»!
Дьэ дьикти! Тугу-тугу этэрэ буолла? Онтон сиэнэ уолтан “эһэҥ ити тугу этэрий?” диэн ыйыппыппытыгар маннык буолан таҕыста.
Дэриэбинэ уһугар баар метео (мытыйыа) станцияҕа (ыстаанчыйа) тиийэбит, онтон просеканан (бырычыаханан) трансформаторга (тырыспаатарга) тиийэбит. Күөлбүт илин төбөтүгэр ньиэрбэлээх диэммит, илин өттүгэр фермалаах эбит. Оттон сүүсчэ саһаан диэбитэ, былыргы уста кээмэйинэн биир саһаан икки миэтэрэҕэ тэҥ, ол аата икки сүүсчэ миэтэрэ курдук барарбытын бэйэбит да син удумаҕалаттыбыт.
Кырдьаҕаспыт күөлгэ хайдах тиийэрбитин олус да чуолкайдык ыйбыт диэ.
Бу тумаҥҥа
1970-с сыллар саҥалара. Кыһын. Тымныы үгэннээн турар. Биир сарсыарда араадьыйанан «американецтар ыйга көппүттэр» диэн сонуну кэпсээтилэр.
Эбэбит хотонуттан ааны арыйан, туманы бурҕачытан киирдэ. Биһиги, оҕолор, истибит сонуммут кэпсии тоһуйдубут.
– Эбээ, Америка космонавтара бүгүн ыйга көппүт үһүлэр. Араадьыйаҕа инньэ диэтилэр, – дэһэбит.
Онуоха эбэбит:
– Бу айылаах тумаҥҥа ый да көстүөҕэ буолбатах. Хайдах булаары көппүт барахсаттарый? Аны мунан хаалаайаллар?.. – диэтэҕэ үһү.
Котокуну даҕаны…
Өрдөөххө эбэм аан бастаан сөмөлүөтүнэн көтөн, Дьокуускай куоракка кэллэ. Убайым киирэн көрүстэ.
Эбэм сөмөлүөтү тулуйбакка дэлби хотуолаан, эрэй бөҕөнөн кэлээхтээбит. Аны куоракка тахсар маршрутнай автобуска киһи бөҕөтө, лыык курдук симиллэн испиттэр. Сайын ортото буолан куйааһа, итиитэ да бэрт.
Эбэм барахсан автобуһу тулуйбакка, дууһата эрэ иһэн, арай, түннүгүнэн көрөөт үөрэн саҥа аллайа түспүт:
– Оо, бу котоку манна кэлэн барыллан тураахтыыр эбит дуу? – диэбит. – Котокуну даҕаны…
Тугу эттэҕэй диэн убайым түннүгүнэн өҥөйөн көрбүтэ, проспекка Ленин памятнигын көрөн эппит эбит.
Кырдьаҕастар саҥалара
Оҕонньор ыалга үлэлээн, киэһэ дьиэтигэр кэллэ. Эмээхсининээн, кыргыттарынаан уонна сиэннэринээн аһаары остуолга олордулар.
Эмээхсинэ чэй кута-кута ыйытар:
– Хайа, оҕонньоор, күнүс ыалларгар тугу аһаатыҥ?
– Ээ, эбиэккэ писка сиэтим, – диир.
– Туох даа?!
Кыргыттара, сиэннэрэ күлэн бычыгыраһаллар.
– Туохтан күллүгүт? Бэртээхэй аһылык эбит. Үрдүгэр моркуобу уурар уонна сүөгэйинэн биһэр эбиттэр.
Кыргыттара иэрийэ-иэрийэ күлэллэр.🤣🤣
– Ол ким киэнэй? – дииллэр.
Оҕонньор кыыһырыах курдук:
– Маайа киэнэ буолбакка, ким киэнэ буолуой! Кини буһарбыт.
Күлсүү өссө күүһүрэр.
– Өйдөөбөтүм ээ, туох аһылык диэтиҥ? – эмээхсинэ ыйытар.
– Писка диибин дии, писка! Лэппиэскэҕэ майгынныыр!
Кыргыттара күлэллэрин быыһыгар:
— Писька да сиська да буолбатах, ити пицца диэн аһылык, – дииллэр.
– Чэ, хайдах да буоллун! – оҕонньор кыыһырар.
– Оттон түөртүүргэр тугу аһаттылар? – ыйытар эмээхсинэ.
– Ээ, кыргыттара пандемия буһарбыттар, ону сиэтибит. Минньигэһэ сүр, – диир эһэлэрэ.
– Аньыы даҕаны!
– Туох-туох аһылык диэтиҥ? – улахан кыыс ыйытар.
– Пандемия дуу, пандейка дуу диэн эрэллэрэ дии. Алаадьы курдук, минньигэһэ сүр.
– Ама? Ол панкейки диэн американскай блинчиктэри буһарбыттара буолуо, – диир кыыһа.
Абаҕаа.
tuymaada.ru
