Кэпсээнтэн кэпсээн диэн баран, өссө урукку түбэлтэни ахтан ааһыахха.
1998 сыллаахха Маар Күөлтэн атыыласпыт оранжевай өҥнөөх бастакы 1984 сыллаах «Нива» массыыналаах этим. Оччолорго 39 саастаах, саҥа саҕаланар ыстаастаах любительскай бырабаалаах водитель статустаахпын. Массыынабын маҥнай атыылаһаат даҕаны Кэмпэндээйигэ аймахтарбар баран кэлэбин. Миирнэйгэ сылдьан айааһанабын. Онтон нэдиэлэ буолаат отой даҕаны куоратынан, Чурапчынан Муочалаах тээтэбин олордон баран тэлээрдии. Маҥнай уруулга олорбут киһи буолан интэриэһинэйэ, үчүгэйэ сүрдээх. Сааһыары урукку синньигэс грязевой көлүөһэнэн суол ортотугар халтарыйан, тула эргийэн кулахачыйа-кулахачыйа айаннааһын… Ким үөрэппитэ баарай,
Дьокуускай иһигэр мэнээх, мээнэ-мээнэ көтүтүү! Балтым Муоча хаһыытыы сатаан баран кэнники һидиэнньэҕэ куттанан иннин көрбөккө даҕаны умса туттан баран олорбута быһыылааҕа. Уулуссаҕа «пиип-паап» бөҕөтүттэн куттанна ини, ыытарым соччо холуһа суох да курдугум буоллар муку-такы буолааһыннар, мунан даҕаны ылааһыннар баар бөҕө буоллахтара дии.
ГАИ-лартан көтөх муҥунан ыстараап бөҕөтө буолбутум. Сатаатар кыһыл уота маалайга чыпчыҥныы сылдьар сэби билбэккэбин ылбыт этим. Аны сайын мотуорун капитальнайдыам диэн баҕа санаалаахпын.
Биирдэ ол саас Сунтаарга наадабар массыынабынан киирдим, соҕотохпун. Салгыы балтым Натааскалаахха дьоно сээкэй ыыппыттарын тиксэрэ Илимнииргэ баран кэлиэхтээхпин.
Наадабар сүүрэкэлии сылдьан Аввакумов Өлүөскэни көрүстүм, киһим Уһун Күөлгэ тахсыһабын, ханна баар буолабын диэбитигэр: “Ээ, олорсо сырыт, Илимнииргэ баран кэлиэх, онтон дьиэлиэхпит”, – диибин.
Киһим бэйэтэ хараҥа дьүһүннээҕи сааскы салгын сиэбитэ сирэйэ дэлби эбии хараарбыт, саҥа-иҥэ кэмчи киһитэ. Чалбах онон-манан саҥардыы тахсан эрэр кэмэ.
Сунтаартан тахсан иһэн Бордоҥнуур суолга аншлагы ааһаат, хаҥас диэки ырааһыйа көстөрүгэр суолга саһаан тиэйиилээх ГАЗ-66 массыына турара ыраахтан көһүннэ. Трассаттан 30-ча миэтэрэ тэйиччи курдуга. Чугаһаабыппытыгар кэрииттэн биир кыыс ойон тахсан биһигини тохтотто, табаах көрдүүр эбит. Өссө отой даҕаны улахан холуочугун саҥа биллибит.
– Хайа, бу массыына туох буолла?
Кыыспыт мээнэнэн үөһээ диэки чалбаччы көрөр. Өлүөскэ табаах ууммутун отой даҕаны таба туппакка чалбахха түһэрэн кэбистэ. Массыынаны өйдөөн көрбүппүт… арай дэлби кытаран хаалбыт эмэһэ быыстала суох ойоҕос түннүгүнэн эйэҥэлээн олорор!
Опа-наа! Таптаһа сытар эбиттэр буолбат дуо? Дьээбэрэн пииптээтибит, эйэҥэлиирбит тохтообото, өссө түргэтээн биэрэргэ дылы буолла…
– Чэ-чэ, барыахха, доҕор… – Өлүөскэм ойоҕоспун кэйиэлиир.
Хоҥуннубут.
– Оо, өрүөл ээ, – диибин. Киһим күлэр эрэ.
Натааскалаахха тиийэммит чэйдээтибит, төттөрү айанныыбыт. Суол-иис куһаҕанынан сылыктаатахха, чэйдээһинниин икки чаас буоллахпыт дии.
Били сирбитигэр чугаһыыбыт. Эмиэ күө-дьаа буолан, күлэ-күлэ “бардылар ини” дэспиппит – массыына сол да турар. Чугаһаан кэлбиппит, доҕоор, итэҕэйэргит дуу – эмиэ били кытарбыт кэннибит бу сырыыга бытаарбыт курдук барбах хамсыыр!
Тохтооботубут, ааһа турдубут. Таһыгар сылдьар мээнэ көрөөччү кыыс биллибэтэ. Дьэ, алта уон алта мааркалаах массыынабыт ааттаах атыырдаах эбит доҕор! Икки чааһы супту (өссө төһөтө биллибэт буоллаҕа) тохтоло суох кыараҕас, сатала суох хабыынаҕа «түһүөлээһинэ» диэн? Дьэ, хайдаҕый? “Жоскай, кирпииччэ дьон биһиэхэ даҕаны баар эбиттэр ээ”, – дэһэ-дэһэ дьиэбитигэр кэлбиппит. Итинник “дьиктини” көрөн сөхпүтүн туһунан Өлүөскэ син табаарыстарыгар урут кэпсээбит буолуохтаах, мин да онтон хаалсыбатым ини, диэххэ…
Ээдьик.
Сунтаар, Уһун Күөл.