(Эдэр дьахтар кэпсээнэ)
Кыракый, уһук дэриэбинэҕэ хоп-сип быһый атахтаах буолааччы. Ким тугу саҥарбыта, ким диэки көрбүтэ түргэнник кэпсэлгэ киирэрэ.
Арамаанаптар уоллара Уйбаан ситэн-хотон, үс сыл аармыйаҕа сулууспалаан дойдутугар кэлбитэ. Саҥа кэлбит киһи киэһээҥи кэпсээн, сарсыардааҥы сонун буолара. Кыыс-аймах ымсыырбыттыы батыһа көрөн хаалара.
Уйбаан дэриэбинэ “кэрэ куотун” Кээтиини кэрэхсии көрбүтэ. Кээтии оскуоланы саҥа бүтэрэн, сайылыкка ньирэй көрөрө. Сиртэн-буортан тэйбит курдук кыыс. Хап-харанан чоҕулуччу көрдөҕүнэ хайа баҕарар уоланы умсугутар. Уһун суһуоҕун өрөн баран намылыччы түһэрэн, синньигэс биилинэн “оонньоон” хааман курбалдьытара көрүөххэ кэрэтин. Күлэн лыҥкынатарын киһи истэн олоруох курдук. Өрүү үөрэ-көтө, сырдыгынан сыдьаайа сылдьар кыыс. Үлэтин да кыайа-хото тутар. Сайын. Айылҕа муҥутаан сиппит кэрэ кэмэ. Ама ким ыллаабат-туойбат буолуой, бу кэмҥэ!
Арай биирдэ үлэ кэнниттэн Кэрэ Кээтии тыанан быһалыыр суолунан ыллыы-ыллыы хааман-сиимэн истэҕинэ, эмискэ иннигэр саллаат Уйбаан баар буола түстэ. “Кэпсэтэ түһүөххэ”, – диэн кыыһы тохтотто. Тыа саҕатыгар олорон буолары-буолбаты кэпсэппитэ буоллулар. Хайа-хайалара да айахтара кыайан аһыллыбата. Эмискэ Уйбаан кыыһы уураан ылла. Тэрэгэр түөһүн имэрийдэ. Сыллаата, уураата. Кыыс утарылаһа сатаата да… Күөх окко тиэрэ баттаан, мүччү-хаччы, иккитэ-үстэ түллэх-түллэх гынан сиэмэтин түһэрэн, били “тэрилэ” ньалбас гына түстэ. Биир кэрэ тыл этиллибэтэ. Саатар бүтэн баран сыллаабата, уураабата. Ыстаанын тардынаат, куотар аакка барда. Кээтии кэлэйэн, саатан ытаата-соҥоото.
Арыый уоскуйан, айанын суолун тутта. Арбы-сарбы көрүҥнээх киирбитин көрөн ийэтэ: “Ыарыйдыҥ дуо?” – диэтэ. Кыыс хоһугар киирэн сытта, устунан утуйан хаалла. Сарсыарда эрдэ туран өйүөтүн ылан сайылыгар барда. Ити кэнниттэн Уйбаантан тэйиччи сырытта. Уйбаан үрэх баһыгар оттуу барда.
Күн-дьыл ааһара түргэнэ сүрдээх. Кээтии биллэ-көстө сонообут курдук буолла. Дьахталлар обургулар билэ охсон: “Ким оҕо оҥордоҕой?” – диэн таайа сатыыллар… Ийэтэ барахсан кыыһын куоттаран, куоракка эдьиийигэр ыытта. Кээтии үлэтин бэйэтэ солбуйда. Ол солбуйа сылдьан сүрэҕэ ыалдьан балыыһаҕа киирдэ. Атын ньирэй көрөөччүнү биригэдьиир булла.
Кээтии икки ыйдаах бэрэдэбиэс курсугар үөрэнэн, ас маҕаһыыныгар атыыһыттыыр. Эдьиийинээн иллээхтик, эйэлээхтик олороллор. Болдьоҕо кэлэн кыыс оҕону төрөтөн декреккэ олорор. Күнэ-ыйа кыыһыттан тахсар. Кыыстарын эбэтин аатынан Намыына диэн сүрэхтииллэр. Үкчү ийэтин көрбүтүнэн төрөөбүт.
Биэс-алта сыл ааһар. Кыысчаан улаатан иһэр. Кэрэ Кээтии үүнэн-сайдан, маҕаһыын сэбиэдиссэйэ буолар. Кыыс оҕо саадыгар сылдьар. Эдьиийэ Ирина бэйэтин оҕотун курдук биэбэйдиир, таптыыр. Биирдэ да Уйбааны санаан ааспат. Кэрэ Кээтии биир хостоох таас дьиэни куортамнаан куорат киинигэр олорор. Кыыһа Намыына үксүн эдьиийигэр олорор.
Сыл – хонук. Кээтии номнуо 33 сааһа буола охсор. Биирдэ холодильнига үлэлээбэт буолан, маастары ыҥырар. Аан звонога тыаһаабытыгар аанын аспыта – эдэркээн уол кэлэн турар. Холодильнигын оҥорон бүтэрэр. Туох имнэммитэ буолла? “Чэйдээн бар”, – диир. Уол үөрэ-көтө аһыыр. Мичил диэн ааттаах эбит. Кээтии көрөөт да уолу сөбүлүү санаата. Мичил да маннык кэрэ бэйэлээҕи өссө көрө илик. Хайдах эрэ санаатыгар кэрэ Кээтии киирэ турар.
Уонча хонук ааспытын кэннэ ыкса киэһэ звонога тырылыы түстэ. Көрбүтэ Мичил улахан сибэкки дьөрбөтүн тутан мичээрдии турар эбит. Киирээт букетын Катяҕа туттарда. Иэдэһиттэн “чоп” гына уураан ылла. Катя остуолга ыҥыран, атах тэпсэн олорон үөрэ-көтө кэпсэттилэр. Мичил тулаайах, уолаттары кытта уопсайга олорор эбит. Үрдүк уҥуохтаах, куудара баттахтаах, уурбут-туппут курдук быһыылаах-таһаалаах. Иккиэн да бэйэ-бэйэлэригэр наһаа барсаллар.
Дьыбааҥҥа олорон Мичил Катяны кууһан, уохтаахтык уураан ылла. Ону эрэ кэтэспит курдук Катя ахтыбыттыы имэҥнээхтик уураата. Иккиэн ийэттэн төҥүү ньылбы сыгынньахтанан имэрийсэн-томоруйсан, Катя үөһэттэн алларааҕа диэри уураан, имэрийэн, уол эдэр киһи көҕүйэн, имэҥ-дьалын оонньуутунан уохтара харыар диэри, тохтуу-тохтуу уҥа-таала таптастылар. Устунан Мичил хоно хаалла. Харахтарын симэн-көрбөккө таптастылар… Айылҕаттан айдарыылаах дьон буолан биэрдилэр…
Кээтии Мичил барбытын кэннэ Уйбаанын санаан ылла. Күөдүлгэхтэнэн кини таптала диэн… Таах-сибиэ эбит. Үчүгэйэ диэн бэйэтин курдук кыыстаннаҕа. Ол дьолу Уйбаан билбэт. Кинилиин сылдьыбытыттан олус кэлэйэр. Ханнык да дуоһуйуу суох этэ.
Ыкса киэһэ үлэ кэнниттэн Мичил тиийэн кэллэ. Бу сырыыга ахтыбыттыы Катя урут уураата. Эт-хаан бырааһынньыга саҕаланна. Тапталы билбэтэх киһи дьоло суох буолар. Баай-дуол, үөгүлүүр үп диэн күдээринэ күүрээн. Киһини эдэригэр түһэрэр, доруобуйаны тупсарар таптал…
Сэттэ сыл дьоллоохтук олороллор. Мичил оҕолонуон баҕарар да, оҕо суох. Катя улахан тымныйыылаах эбит. Кэнники бириэмэҕэ Мичил дьиктитик уларыйда. Тыл тылларыгар да киирсибэт буоллулар. Мичил биир киэһэ эттэ: “Катя, мин биир кыыска оҕо оҥордум”, – диэн. Оччолооҕу истэн баран Катя сээкэйин хомуйан: “Бу дьиэттэн бар, уонна отой төннөн кэлимэ”, – диэтэ. Мичил барымаары гынар, кыыһырда: “Миэхэ эдэр наада, эн кырдьаҕаскын”.
Ити тылтан Катя наһаа хомойдо, кэлэйдэ. Хантан кырдьаҕас буолуой? Түөрт уон саастаах кэрэ дьахтар. Билигин да Мичилин таптыыр, ахтар. Оҕоломмуттара буоллар төһө эрэ дьоллоох буолуо этилэр. Олох – уустук. Күөх хонууну туорааһын буолбатах.
“Эдэрдэр тапталгытын харыстааҥ!” – диэн Кэрэ Кээтии сүбэлиир. Сураҕын иһиттэҕинэ, ол оҕолообут дьахтара “Кыыс Кыскыйдаан” үһү. “Кэрэ Кээтии” курдук дьахтары көрдөөн да булбаккын.
Харыстаана КАРДАШЕВСКАЯ.